The Euro-Big-Band Project

Euro-Big-Band opent politiek offensief met spetterend concert

Anita Verheggen

"Heb ik niet teveel noten gespeeld? Ik heb het gevoel dat er veel te veel nootjes in die solo zaten", zegt Lars Dietrich. Als vijftienjarig saxofoontalent heeft hij net een gast-optreden achter de rug bij de Euro Big-Band in het Europees Parlement in Straatsburg. Het daverende applaus van de parlementariërs is mooi meegenomen, maar Dietrich blijft kritisch als het om zijn eigen spel gaat. "Als Lars Amerikaan was en geboren in Harlem, hadden de platenmaatschappijen hem allang ontdekt en was hij nu een grote ster", stelt bandleider Peter Guidi tijdens een gesprek met de parlementariërs Nana Mouskouri en Peter Pex. "Maar hij komt uit Almere en heeft als Europeaan geen schijn van kans om internationaal door te breken."

Economische blokkades

Het concert van de Euro-Big-Band is een unieke gebeurtenis. Tweeëntwintig Europese topmusici uit zeven verschillende landen zijn afgereisd naar Straatsburg om met een concert in het Europarlement aandacht te vragen voor de noodlijdende Europese jazz. De Werkgroep Jazz van de NTB staat aan de wieg van deze actie. Met het concert van de big band wil de werkgroep bewijzen dat de dip van de Europese jazz niets te maken heeft met een artistieke crisis, maar wordt veroorzaakt door economische blokkades die de toegang van Europese musici tot de internationale markt versperren. Dat laatste blijkt uit een enquête van de werkgroep over de grote Europese jazzfestivals. De resultaten daarvan wijzen uit dat gemiddeld 75% van het totale aantal geprogrammeerde groepen afkomstig is uit de Verenigde Staten terwijl liefst 90% van het totale gage-budget aan deze groepen wordt gespendeerd. De weinige Europese bands die door de festival-organisatoren worden ingehuurd, staan op ongunstige tijden geprogrammeerd achter de patatkraam en mogen blij zijn als ze daar enkele honderden guldens voor ontvangen. Volgens de werkgroep illustreren deze cijfers de slechte uitgangspositie van Europese jazzmusici. Ze krijgen geen internationale bekendheid als ze niet te horen zijn op de grote festivals, maar worden weer niet door de festivals geprogrammeerd als ze geen internationale bekendheid genieten. De carrière van deze musici wordt ernstig belemmerd door het ontbreken van een internationale "etalage". Bovendien investeren de platenmaatschappijen voornamelijk in Amerikaanse groepen. Daarmee houden zij het publieksvooroordeel in stand dat goede jazz alleen uit de Verenigde Staten kan komen en is de voor Europeanen zo negatieve vicieuze cirkel rond. Met behulp van subsidies uit Europese fondsen kan een doorbraak van Europese bands op de internationale markt worden geforceerd. Om dit doel te bereiken lanceert de Werkgroep Jazz samen met de Internationale Federatie van Musici (FIM) een politiek offensief dat met het spetterend concert van de Euro Big Band wordt geopend.

"Pennies from Brussels"

De sound die de big band in Straatsburg produceert, is indrukwekkend genoeg om de nodige politieke barrières te doorbreken. Honderden parlementariërs en hun medewerkers luisteren aandachtig naar de prachtige Europese arrangementen van klassiekers als "Pennies from Heaven", voor deze gelegenheid door bandleider Peter Guidi omgedoopt in "Pennies from Brussels". De musici hebben er zichtbaar lol in om met Europese top-collega's samen te spelen. Een kans die zich helaas maar zelden voordoet. De Finse bariton-saxofonist Janne Murto kan dat volmondig beamen. Hij ervaart zijn land als een gevangenis. "De belangrijkste Finse concert-promotor heeft mij gezegd dat hij absoluut geen Finnen wil programmeren op zijn festival. Door de denigrerende houding van dit soort mensen wordt het steeds moeilijker om buiten Finland op te treden". De Zweedse pianist Lars Sjösten is onder de indruk van het optreden. "Ik heb met de tranen in mijn ogen zitten spelen, ik had nooit gedacht dat ik ooit nog eens met zoveel Europese topmusici zou kunnen samenspelen voor zo'n goede zaak." Eén van de vele hoogtepunten uit het concert is het gastoptreden van drie teenagers uit Nederland. Pianist Hans Lammen, drummer Klaas Balijon en alt-saxofonist Lars Dietrich vertegenwoordigen de nieuwe generatie talentvolle jazzmusici in de big band. Ze spelen elk een solo in het stuk "Straight Ahead", Straatsburgse versie: "Looking Ahead" en oogsten applaus van zowel het publiek als de musici. "Het is ongelofelijk. Die jongens staan daar of ze al jaren met het orkest samenspelen. Je moet maar net de ballen hebben om dat te kunnen", zegt Guidi. De gastsolisten lijken absoluut geen last te hebben van plankenkoorts, maar krijgen juist een kick van het samenspelen met de Europese jazztop. Dietrich is onder de indruk van de solo van saxofonist Toon Roos in "Ballad for a Friend". "Het spel van die man ontroert me. Hij heeft zo'n gevoel voor humor, dat moet hij wel compenseren met melancholiek spel". De Euro-Big-Band levert met het concert een krachtig statement af en baant zo de weg voor een succesvolle politieke jazzlobby.

Jazzcampagne precies op tijd

Enkele uren na het concert heeft de Werkgroep Jazz NTB een gesprek met de Europarlementariërs Peter Pex en Nana Mouskouri. Beiden zijn lid van de vaste Commissie Cultuur van het Europarlement. Mouskouri herkent de door de werkgroep geschetste situatie. "Zelf heb ik er vijfendertig jaar over gedaan voordat ik in Amerika mocht optreden. Het is heel belangrijk dat jonge Europeanen de kans krijgen om overal te kunnen spelen." De werkgroep presenteert een actie-programma om de Eurojazz te promoten. Een speerpunt is de organisatie van een Europese jazzcompetitie waar jonge jazzmusici zich op een internationaal podium met elkaar kunnen meten. De competitie zou samen met de muziekindustrie onder auspiciën van het Europarlement moeten worden georganiseerd. De platenmaatschappijen hebben inmiddels positief gereageerd op dit voorstel en zijn bereid mee te werken aan de opzet van een competitie. Andere belangrijke actiepunten zijn: het creëren van een steunfonds voor Europese jazzmusici waaruit optredens van deze musici op de internationale jazzfestivals kunnen worden gesubsidieerd en de bevordering van een uitgebreide jazzprogrammering op nationale en regionale radio. Pex geeft aan dat de werkgroep op het juiste moment bij het parlement aanklopt. De Commissie Cultuur werkt aan het eerste Europese Muziekprogramma dat tot doel heeft de Europese muziek en het muziekonderwijs te stimuleren. Naar aanleiding van het big-band-concert wordt de FIM uitgenodigd om te commissie toe te spreken tijdens een openbare hoorzitting over dit programma in Brussel. De genoemde voorstellen zullen door de commissie worden meegenomen, maar Pex wijst ook op de verantwoordelijkheid van de platenindustrie. "In ruil voor eventuele steun moet de industrie bereid zijn in de Europese muziek te investeren."

Ook Kohl blijkt een jazzfan

In één van de vele kantines die het parlementsgebouw rijk is, blaast de big band nog even uit van de vermoeienissen. De relatieve rust wordt echter plotseling verstoord door een bataljon lijfwachten dat vrij baan moet maken voor de Duitse bondskanselier Helmut Kohl. "Jongens, steek je handen niet in je zakken, anders wordt je meteen neergeschoten!", tipt Guidi die ook na het concert nog over zijn big band waakt. Als de kust veilig is, verschijnt Kohl voor een informeel onderonsje met de Belgische premier De Haene. "Ik ken Kohl goed", zegt de Duitse trombonist Ingo Lahme. "Hij is een echte jazzfan, ik heb al een aantal keren voor hem gespeeld met de band van Peter Herbolzheimer. Zal ik even naar hem toegaan en ons actieprogramma overhandigen?" Het lukt Lahme nog wel om Kohl de hand te schudden, maar hij krijgt niet de kans om het programma te overhandigen. Een lijfwacht met het postuur van Arnold Schwarzenegger grijpt resoluut in. Er mocht eens een bom in het programmamapje zitten. Het is een symbolisch einde van de jazzactie in het Europarlement. De eerste horden zijn genomen, de Eurojazz heeft een politieke poot aan de grond gekregen. Nu is het verder een kwestie van doorzetten, lobbyen tot het doel is bereikt.

Home